Barwa, a wysokość dźwięku

Z dźwiękiem związane są dwie wartości:

  1. wysokość - określająca, czy dźwięk jest wysoki, czy niski
  2. barwa - pozwalająca na rozróżnianie dźwięków różnych instrumentów, nawet jeśli mają tę samą wysokość.

 

Od czego zależy barwa dźwięku?

Stradivarius brzmi cudownie, tanie skrzypce z bazaru okropnie; jednak zarówno na jednym jak i drugim instrumencie można zagrać np. "Humoreskę" Dworzaka, obydwa też mogą zagrać ten sam dźwięk - np. górne  "Ce". Co odróżnia brzmienia tych instrumentów?

- oczywiście barwa. Od czego ona zależy?

Tym co określa dźwięk uzyskiwany przez skrzypce są fale stojące wytworzone w strunie i w pudle instrumentu (więcej na ten temat znajduje się w rozdziałach poświęconych drganiom struny). Stradivarius ma te fale lepiej uporządkowane, bardziej bogate, wolniej zanikające w czasie. To powoduje, że jego brzmienie ma charakterystyczną "srebrzystą" barwę i zdaje się wypełniać pomieszczenie koncertowe. 

Od strony fizycznej patrząc, lepszy instrument wytwarza zazwyczaj więcej tonów niż gorszy, a dodatkowo nie wytwarza np. tzw. "wilczych tonów", czyli tonów niepożądanych w widmie dźwięku.

Wrażenie barwy dźwięku zależy jednak nie tylko od samej obecności tonów, ale także od ich "zachowania". Istotne jest które tony szybciej zanikają, a które wolniej, jak odbywa się to zanikanie itp. Łatwo odróżniamy dźwięk fortepianu, od dźwięku skrzypiec - wynika to przede wszystkim z faktu, że instrumenty smyczkowe mogą grać bardzo "długie" nuty, a do tego kontrola nad trwaniem dźwięku jest tu o wiele większa niż w przypadku fortepianu. W końcu ten ostatni instrument ma zupełnie inny sposób wydobywania dźwięku - tu każde naciśnięcie klawisza owocuje tylko jednorazowym uderzeniem młoteczka o strunę.

Dźwięki "muzyczne" (czyli wydawane przez typowe instrumenty) składają się zazwyczaj z kilku, kilkunastu tonów. Wszystkie razem składają się na jakość (barwę) dźwięku.

Jednak jest pewien ton szczególnie ważny, ton - który określa nam wysokość dźwięku, jest to tzw. ton podstawowy (nazywany także "pierwszą harmoniczną").

 

 

Ton << Barwa dźwięku >> Ton podstawowy